चिमुट चिमुट

        काही वर्षांपूर्वी एक सुंदर लोककथा वाचली होती.  सीतेबद्दल होती. रामाने सीतेला टाकल्यावर ती जंगलात रहायला गेली.  तिचं दुःख जंगलातल्या आदिवासी बायकांना बघवेना. त्या तिच्याकडे गेल्या आणि  म्हणाल्या, "तुझं दुःख आम्ही सगळ्याजणी थोडं थोडं वाटून घेऊ का,  म्हणजे ते लवकर संपेल".   त्यावर सीता म्हणाली,  "माझं दु:ख तुमच्यापासून ते भविष्यकाळात येणाऱ्या सगळ्या स्त्रियांना वाटून दिलं तरी संपणार नाही, पण तुम्ही म्हणताहात तर गहूभर देते, म्हणजे कधीतरी संपेलच ..

    कुठे सीता, अन कुठे मी !  कुठे इंद्राचा ऐरावत आणि कुठे शामभटाची तट्टाणी !  पण ह्या गोष्टीतून आपण आपापल्या मगदुराप्रमाणे काहीतरी शिकायला काय हरकत आहे ! कोणतीही गोष्ट म्हणा किंवा काम म्हणा, कितीही मोठी, प्रचंड, न पेलवण्यासारखी असली तरी थोडं थोडं केलं तर कधीतरी संपेलच न!  पण ते केलं पाहिजे. हे ज्ञान मला शाळेत शिकत असतांना मिळालं असतं, तर वर्षाच्या पहिल्या दिवसापासून अभ्यास नसता का केला ?    म्हणजे शेवटचे दोन महिने इतकी घिसाई नसती करावी लागली !  असो, ते तर निभावून नेलं, पण आता संसारात तरी त्याचा उपयोग व्हावा. म्हटलं तर रोजची आव्हानं फालतू असतात, म्हटलं तर डोंगराएवढी ! त्यावेळच्या परिस्थिती वर सगळं ठरतं !...

    तरुण वयात असतांना एकेक लाट -टूम असायची मैत्रिणींमधे, काहीतरी उद्योग, काहीतरी शिकणं !   तेव्हा ट्रेकींग वगैरेला कोणी पाठवत नसत . घरी बसून काय करायचं ते करा , असं असायचं !! तर , आज काय,  कापडाचे दोरे काढून table-cloth, मग काय लेस करून ब्लाऊजला लावणे इ . इ .!   अशाच एका लाटेत मी एक साडी भरायला घेतली.  आई 'नको' म्हणत असतांनाही !  त्या वेळची एक सुंदर 'वूली वूली' लेमन रंगाची महाग साडी ! आणि त्यावर लाल रंगानी अळी टाक्याची गुलाबाची फुलं !  वा वा ! किती सुंदर, मग कॉलेजमधली मुलं मुली काय म्हणतील, वगैरे स्वप्नरंजन ! त्याच भरात मी सगळ्या साडीवर लाल स्केच-पेननी कुठे कुठे फुलं काढायची हे mark पण करून ठेवलं ! आणि भरत काम सुरु !  जरा हात बसावा म्हणून आतल्या पदरापासून  सुरुवात केली !  पहिल्या आठवड्यात ३ फूट झालं ! पण ... मग जरा इतर कामं वाढली ... अन् भारतकामाचा वेग जरा कमी झाला ..., मग परीक्षा आली, आणि गेली ... मग सुट्टीत पूर्ण होणारच म्हणून पुन्हा उत्साहाने सुरवात, पण मैत्रिणी, picture, picnics  मुळे जरा रेंगाळलं ... ते ... रेंगाळलंच !  जरा मोकळा वेळ मिळाला की साडी आठवायची, पण मी ते बाजूला सारून, माझ्या नवीन project कडे लक्ष 'केंद्रित' करायची. कारण तोपर्यंत fabric painting चं युग आलं होतं !  बरं ... लाल लाल ठिपके डोळ्यासमोर नाचायचे, ते धुवूनही जात नव्हते, त्यामुळे साडी नेसताही येत नव्हती ... शेवटी ती साडी, रेशमं, तिला लावलेल्या ring सकट एका पंचात गुंडाळून ठेऊन दिली ... ती लग्न ठरल्यावर रुखवताच्या वेळीच आठवली ! आई म्हणाली, रोज ५ फुलं केल्याशिवाय झोपायचं नाही. थोडं थोडं करून संपव ते, नाहीतर घेऊन जायचं आपल्या बरोबर !  आजी म्हणाली, "अगं , काय काय देणार आहेस तिच्या बरोबर ?  ही झाली एक साडी, पण त्या कपाटात तो अर्धवट विणलेला स्वेटर पडलाय, काल माझ्या मशीनच्या कप्प्यात मला क्रोशाचा दोरा, सुई, आणि दीड फूट लेस सापडली ... आणि त्या एका पिशवीत खुंटीवर तो apron पडलाय, पट्टे शिवायचे आहेत अजून ,  म्हणून ..."      "आणि मण्यांची पर्स...!" धाकटी बहीण धावून आली मदतीला .... त्यांच्या ... !  असं करून तिघींनी मिळून माझ्या सर्व 'भानगडी' बाहेर काढल्या ... अन् त्या सगळ्यांचं एक मोठं बोचकं बांधून मी ते सासरी घेऊन आले !  आणि माझ्या कपाटात ठेवून दिलं ...!  'आता नको , नंतर बघू म्हणून ! 

     वर्षं उलटली, तशी त्यात भर पडत गेली ! बहिणीचं लग्न ठरल्यावर तिच्यासाठी सुरु केलेला tatting चा ट्रे क्लॉथ, नवऱ्यासाठी सुरु केलेलं स्वेटर, पडद्यावरचं patch-work, ... टिकल्यांची फ्रेम, टिकल्यांच्या पुड्यांसकट,  मैत्रिणीच्या बाळासाठी क्रोशाची टोपी ... ती फार लहान झाली ... असो... अशी एका बोचक्याची दोन होत होत ... कप्पाभरून ! ती जेंव्हा कपाट उघडल्यावर  अंगावर पडायला लागली ... तेंव्हा मग ठरवलं की आता बस  झालं. आता हे सगळं उरकूनच टाकायचं !  रोज चिमुटभर संपवायचंच ! आणि दोन समदुःखी मैत्रिणींबरोबर Tuesday Club  सुरु केला... जुने projects संपवणे हाच आमचा motto !  दर मंगळवारी भेटायचं आणि जुनं उरकायचं ! थोडं थोडं करत संपवायचं ! 

    ही चिमुट चिमुट थिअरी स्वैपाकघरांत पण उपयोगी पडली !  एकदा नवऱ्याचा मित्राने उटीहून २ किलो चहा आणला प्रेझेंट  म्हणून !   खरं  तर तो काही प्रेझेंट नव्हता .   उटीला त्यांनी इतकं शॉपिंग केलं, की बंगलोरहून परत जातांना सामानात मावेना, मग उगीच extra सामानाचे पैसे भरण्यापेक्षा ठेऊन दिला इथे !  इतका strong , कडू कडू चहा !  पण किमतीचं लेबल पाहील्यावर टाकून पण देववेना !  सहा महिने तो पडून राहिला. रोज त्याला पाहीलं की वाटायचं काहीतरी केलं पाहिजे. मग आयडिया सुचली ! आणि रोजच्या चहात त्याची चिमुट  चिमुट  टाकत मी तो संपवलाच ! लागले सहा महिने, पण मनाला शांती मिळाली ! 

    मोठा मुलगा कॉलेजमधे असतांनाची गोष्ट !  "अरे, अभ्यास कर रे बाबा. तुझी entrance exam आली नां ? अजून ती दोन मोठी पुस्तकं संपवायची आहेत नां ?"  तो म्हणाला, "मी apportion केलंय सगळं, रोज ५० पानं वाचली की होईल सगळं ! रोज मी हवा तितका अभ्यास करणार आहे !"    धाकटा मुलगा म्हणाला, " आई, तो त्याला 'हवा तितका ' अभ्यास करणार आहे ... म्हणजे त्याला हवा तितकाच !... "   पुढचं बघायला मी थांबले नाही. त्यांच्या मारामारीत मी पडत नाही. ते म्हणे एकमेकांचं  nonsense tolerate करत नाहीत !  आणि मीही त्यांचं ...!

    पण आता माझे खूप projects पूर्ण झाले आहेत ! ( अर्थात दोन pending गोष्टी पूर्ण झाल्या की त्यात एका नवीन बोचक्याची भर पडते ).   क्रोशाचं टोपडं झालं,  नवऱ्याचं स्वेटर मुलाने घातलं.  मुलासाठी सुरु केलेलं दुपटं दिलं  त्याच्या मुलीच्या बारशाला ,   टिकल्यांची फ्रेम भाचीच्या रुखवतावर !   राहता राहीला patchwork वाला पडदा ! त्यावरची बाई काढून त्याचं bedcover करून टाकलं. आणि बाईच्या पीसेसचे बटवे ! आता pending कामं विशेष नाहीत.  एक लोकरीची शाल आहे,  एक क्रोशाचा फ्रॉक,  झालंच तर cross-stitch चं दुपटं ,... जाऊ दे, विशेष काहीच नाहीये !!

    इतकं सगळं मनमोकळेपणाने सांगितलं मी !  माझ्या कपाटातून बोचकी सांडणार नाहीत !   निदान त्याबद्दल तरी आता मला सगळ्यांकडून 'चिमुट चिमुट' शाबासकी मिळायला पाहिजे  !.....