पाककलाचंद्रिका

       मी काही सुगरण नाही. मी स्वैपाक करते, पण विशेष आवडीने नाही. आपण लहानपणी शाळेत जातो, ते आपल्याला 'शाळेत घालतात' म्हणून.  आपण जन्मल्यापासून हुषार  किंवा अभ्यासू असतो म्हणून नाही !    मला मुळातच  आवड नसल्यामुळे, नवनवीन पदार्थ करून पहाणे ( आणि सामग्री वाया घालवणे .... कारण तो तितपतच होणार ...)  मला जमत नाही.  त्यामुळे मी कोणाला कधी रेसिपी विचारत नाही आणि कोणी मला विचारलीच तर सांगायचंही जीवावर येतं. त्यामुळे गैरसमज होत असतील, पण माझ्या मते मी सांगितल्यावर आणि ते खाऊन पाहील्यावर जास्त होतील !

         पण माझी ह्यातून सुटका नाही !  माझी एक मैत्रीण आहे.  खरं तर ती माझ्या मैत्रिणीची धाकटी बहीण.  माझी मैत्रीण जगाच्या दुसऱ्या टोकाला आणि तिची बहीण पुण्यात.  म्हणून माझ्या मैत्रिणीने मला तिला दत्तक देऊन टाकलंय.  पंजाबमधे वाढलेलं हे कुटुंब .  ह्या धाकट्या मैत्रिणीने पुण्याचा भ्रतार केला आणि माझी साडेसाती सुरू झाली.   ती मला फोन करून विचारते, हे कसं करायचं, ते कसं करायचं ? आणि मग मी काळ-वेळ, झोप-जेवणखाण सगळं विसरून तिला शिकवत बसते ! मग ती तिला वाटेल तसं - वाट्टेल तसं - करते , आणि पदार्थ बिघडला , की माझ्या डोक्यावर टेपरण ठेवते !!

           "अगं अलकाताई, तू सांगितलेली कोशिंबीर केली पण काहीतरीच झाली !"  असं ऐकलं की माझ्या पोटात गोळा !  "काय केलंस तू, ते सांग."   "काही नाही, तू म्हणलीस तसं मिरची आणि जिरं वाटलं, मिक्सरमधे !"    "अगं, जिरं नाही, मोहरी."   "काय फरक पडतो यार, दोन्ही फोडणीतच घालतो नं !"   "नाही तसं नाही.  तू कधी मोहरी घातलेली साबुदाण्याची खिचडी पाहीली आहेस का ?  हे दोन वेगळे मसाले आहेत."    "ए, आम्ही इकडे मोहरी, हिंग, हळद आणि कांदा घालून खिचडी केली साबुदाण्याची, आणि भन्नाट लागली !"  ते ऐकून  मलाच उपास लागल्यासारखं झालं.   "असेल, असेल, पण मोहरीच घे.  आणि पुढे ?"    "आणि काय झालं, घरी दही नव्हतं नं ,  म्हणून mayo घातलं, आणि आवळ्यापेक्षा म्हटलं कैरी घालावी.  जरा वेगळा टच !"    "असं अजिबात करायचं नाही ... सांगितलेलंच करायचं, नाहीतर ह्यापुढे काही सांगणार नाही !"   

        "बरं बरं, ते जाऊ दे, पण ए ताई, हा मला म्हणाला, तू एकदा 'रावण पिठलं' कर म्हणून. ही काय dish आहे ? काही श्रीलंकन पदार्थ ?"    "छे गं बाई, हा खास वऱ्हाडी पदार्थ आहे. पण फार तिखट असतो बरं, जरा बेताने !"    "त्याचं काही एवढं नाही, सांग ना ..."     मी एका लग्नाला जायच्या  घाईत, जरीची साडी आणि दागिने, उशीर होत आलेला, एवढा उन्हाळा आणि नवऱ्याचा पारा धोक्याच्या पातळीवर जाऊ पहाणारा... .. म्हटलं, "सोपं आहे गं, तेल ,बेसन ,तिखट  सगळं एक एक वाटी घे, गरम तेलात बेसन नीट भाज आणि घाल सगळं ... एक वाफ दे ... वाटलं तर एक हबका मार"     "हबका ?"    "थोडं पाणी, पसा भर ..."   "पसाभर ...?"     "म्हणजे half ओंजळ गं ..."     "ओंजळ म्हणजे ..?"     "(अगं म्हशी ... हे मनात ) घाल 5 tablespoons"   असं म्हणून मी ते संपवलं, आणि आम्ही लग्नाला गेलो.  तिथे आम्ही जेवायला बसलो अन् हिचा फोन ...."ए अलकाताई.... खारट म्हणजे किती खारट !"... "खारट?" मी जवळ जवळ ओरडलेच ! इथे कोणाला मराठी कळत नाही म्हणून ठीक, नाहीतर तिथल्या caterer आणि यजमानीण बाईंचा पापड मोडला असता !   "अगं, तिखट म्हणायचं आहे का तुला ?"     "छे गं, खारटच ,  वाटीभर मीठ म्हणालीस नां ?"    "अगं बाई, मीठ चवीप्रमाणे नसतं का ? सगळं सेम प्रमाणात घ्यायला तो काय सत्यनारायणाचा प्रसाद आहे का ?..."      मला सगळं जेवण खारट लागलं त्यादिवशी - नुसत्या कल्पनेनी !

         त्यानंतर परवाचीच गोष्ट ..... मला म्हणाली, काय करतेस ?  म्हटलं, "बटाट्याचा कीस घालतेय, फार नाही एखाद किलो, तेवढा पुरतो आम्हाला चिवड्यात वगैरे घालायला.. "    "मी पण करीन !"     "कर, कर, असंच शिकतात हळूहळू."    नंतरचे 10 -12 दिवस माझे सुखात गेले.  No phone.  मग आलाच फोन !   "अलकाताई, नाही झाला माझा कीस !"     "का गं ?"     "अगं, रोज तो कीस घालून वाळवतेय, पण अजून अर्धा किलो सुद्धा झाला नाहीये, dry झाला नां की खूप हलका होतोय ..."   मी कपाळाला हात लावला !  "आणि हा चिडवतोय गं, उसंडु म्हणून ! उसंडु म्हणजे काय ?"     "आता उसंडु म्हणजे कसं सांगू तुला ?  १ किलो बटाट्याचा कीस आणि बटाट्याचा १ किलो कीस !  ह्यातला फरक म्हणजे उसंडु म्हणजे उपसंपादकाच्या डुलक्या ! तू लहानपणी 'अमृत 'वाचलंयस का ? ह्याहून पुढचं तुला कळणार नाही !"   

 " ए , मी आज करंज्या करणार आहे ! "... "माझे आई, please, तू आता एखादं पुस्तक आण, आणि ते वाचून कर सगळं, मला नको विचारू  !"    "अगं ते काही work होत नाही !  काल हा म्हणाला करंज्या कर, पण सारण गुळाचंच कर. तो पुण्याचा आहे नां !"   "मग ?"    "अगं, पण  माझ्या पुस्तकात गुळाचं सारणच नाहीये.  केवढी मोठी mistake नां ! ओल्या खोबऱ्याचं, dry coconut चं, पुरणाचं आहे.  Even मटर, flower, sweet corn चं सुध्दा आहे !   पण गुळाचं नाही बाई सापडलं ..."

       मी मनोमन लक्ष्मीबाई धुरंधर , कमलाबाई ओगले , तरला दलाल.....सगळ्यांची क्षमा मागून , हिला

 'पाक- कला- चंद्रिका' ही पदवी देऊन टाकली !...

...    आणि माझ्या लक्षात आलीये एक गोष्ट ! .... मी सुगरणच आहे .... relatively speaking ! .....