संक्रांत

    'हॅपी न्यू ईअर' ची झिंग उतरते,  आणि संक्रांत समोर येऊन उभी रहाते !   खरं म्हणजे ती उभी रहात नाही.   ती कुठेतरी चाललेली असते, ह्या दिशेने येऊन , त्या दिशेकडे !    तिचं वाहन, हातातली आयुधं, कोणत्या रंगाची साडी वगैरे तपशील पंचांगात असतो.  ती कुठूनही कुठेही जावो, ती माझ्याच दिशेने पहात  असते.   अनेक प्रश्न घेऊन, अगदी 'urgent',  'important', 'now or never'  अशी लेबलं घेऊन !   इतर कोणत्याही सणाची वाटत नाही , इतकी मला संक्रांतीची भीती वाटते ! ... 

    पहिला अर्जंट प्रश्न, मुलंच विचारतात !   "ह्या वर्षी तू काय आणणार आहेस looting ला ?"   "looting ?" ह्या मुलांचं इंग्लिश - कम - मराठी फार ताप दायक असतं . "हं हं , लुटायला !   तुम्हाला काय त्याचं ?"    मला लुडबुड खपत नाही अजिबात !    "काहीतरी खायची गोष्टच लूट ..."     "का ?"     "म्हणजे संपवता येते ...आठवतं का, तू मागे एकदा डबे लुटले होतेस ..."    "हो, pink design वाले ... त्यातले आठ उरले ..."     "अरे ते ६ नाहीतर १२चे packs होते, आणि आणलेच होते मी थोडे extra ..."     "तेच, स्वैपाकघरात गेलं की सगळीकडे तेच design.  साखर, मीठ, चहा, कॉफी अगदी गूळ सुध्दा !"   " आठवलं, तू पिठीसाखर समजून चमचा भर मीठ खाल्लं होतंस...."  ... OK, तर काय लुटायचं ?   पहिला प्रश्न budget ! १०रु  का १००रु ?   का काहीतरी मधलं ?   ३०मधे आजकाल काहीच येत नाही !७० रु, ...जास्त आहे...,  ५०रु ... जरा OK, OKच  पण सध्या असूदे !   डबे, बाटल्या, साबण, चमचे, मधाचा बाटल्या, मसाल्याची पाकिटं, चटण्या, लोणची ... blouse-piece तर सगळ्याच लुटतात ... काहीतरी वेगळं , स्पेशल पाहिजे ! पण  दरवर्षी काय स्पेशल ?   बांगड्या, क्लिपा ... ये तो गुजरे जमाने हैं... !...  मग संक्रांतीच्या दोन दिवस आधी दुकानात जाऊन, डोळे मिटून एका वस्तूवर बोट ठेवायचं ... आणि घेऊन यायचं ! ... 

    दुसरा प्रश्न, तो ही important !  तिळगुळ !  कसा आणि कोणत्या प्रकारचा करायचा ?   साधे तीळ, polish nylon तीळ, का काळेकाळे organic  तीळ ?   तसंच गुळाचं ... कोल्हापूरचा पिवळा धमक, का लोकल जो मिळेल तो, का परत organic ?    कारण,  माझं सगळं जपानी लोकांसारखं  'just in time'  असल्यामुळे मी दुकानात जाईपर्यंत पिवळा गूळ संपलेला असतो.  पण आजकाल एक बरंय, वस्तू जितकी रंगरूप विहीन, खुरटलेली किंवा ओबडधोबड असेल, तितका तिला organic म्हणून मान !  त्यामुळे तिळगुळाचा रंग चालून जातो !   पण कागदोपत्री मी विदर्भातली असल्यामुळे मला गुळापेक्षा साखर आवडते.   इतरांना गुळाचा पदार्थ खमंग वाटतो, तर मला तोच उग्र वाटतो.   असो !   आता आकार कोणता ?  सुंदर छापाच्या - साच्यांतल्या वड्यांना वेळ  लागतो, म्हणून साध्या वड्याच थापून टाकल्या की झालं !   का लाडूच वळू छोटे छोटे ?   कारण आजकाल येणारं माणूस अर्धीच वडी नाहीतर अर्धा लाडू खातं !   मग उरलेल्या अर्ध्या वड्यांचं काय करायचं ?   का त्यापेक्षा कोरडं तिळगुळ mixture करून चांदीच्या वाटीतून सुपारीच्या चमच्यानी हातावर देऊ ... !

    ..... आता now or never  क्षण , संक्रांतीच्या आदल्या संध्याकाळी !   गुळाच्या पोळीकरता गूळ तयार करणे !   लग्नाला ४३ वर्षं झाली, तरी अजून गुळाची पोळी म्हटलं की धडधडायला  लागतं !   स्वैपाक हा माझा प्रांत नाही, आणि देवानी मला ह्याच प्रांताचा  CM म्हणून जन्माला घातलं !   घोर अन्याय !!   असो, मी सासूबाईंचं 'गृहिणी मित्र उर्फ हजार पाकक्रिया' , आईचं  'रुचिरा'  पासून ते लेटेस्ट फॅशनचं पुस्तक 'refer' करून,आता आजकाल YouTube वर पाहून माझीच काहीतरी पद्धत बनवते, कधी किसून, कधी कुटून, तर कधी गरम करून, कधी mixer मधे घालून ... आणि दुसऱ्या दिवशी पोळ्या करायला उभी ठाकते.   पहिल्या एक दोन बऱ्या होतात, मग तिसऱ्या पोळीला मी जरा comfortable होते - आपल्या batsman सारखी, आणि तिकडे दांडी उडालेली असते !...  आधी एक , मग दोन ,-करत करत पोळीवर छोटे छोटे बुडबुडे यायला लागतात आणि मग राजापूरच्या गंगेसारखा गूळ पोळीतून वहायला लागतो !   २ पराती, ३ - ४ तवे, ५ - ६ सराटे, ओटा - गॅस सगळं चिकट होता होता मी पोळ्या उरकते. ... नवरा खूपच समजूतदार, "अगं नुसता गूळ तूप अन पोळी खायलाही आवडतं मला,  कशाला येवढा व्याप ? ... "   त्यानी असं म्हणणं म्हणजे जखमेवर मीठ चोळणं  का गुळात चुना घालणं ? ... 

    तर , एकदा एवढा सर्व खटाटोप करून पोळ्या - चांगल्या गुळाच्या पोळ्या- केल्या - झाल्या !   मी स्वतःवरच जाम खुष !   हा ही प्रश्न सुटला !   आता मुलं काय म्हणतात ते ऐकायला मी उत्सुक !   एक तुकडा खाल्यावर मोठा मुलगा म्हणाला, "ही तिळाची पोळी केली आहेस का ? ... "    तर धाकटा म्हणाला, "कशाला काहीतरी करत बसतेस, तू नेहेमीचीच  का नाही केलीस ?   आम्हाला तशीच आवडते ... "     "तशी म्हणजे कशी ?"  माझा धीर सुटला.      "म्हणजे अशी ,की त्या पोळीतून असा lava सारखा गूळ बाहेर येतो आणि मग त्यावर solid तुपाचा गोळा घालून खायचं ... " ...

.... आता माझ्यासमोर नवीन प्रश्न तयार आहे की,   एवढा अट्टाहास करायला , मी वेडी का खुळी ?...