Treasure hunt

   नुकतीच झालेली गंमत !   पुतणीने एक छानपैकी family get-together केलं.   तिथे बच्चे कंपनीला busy ठेवायला तिने एक गेम ठेवला होता.   Treasure hunt ... एक clue दिला , आणि मुलं निघाली शोधायला !  त्या clueचा अर्थ लावायचा, ती जागा शोधायची ... तिथे पुढचा clue ... पुढची जागा शोधायची ... असं करत जायचं.  ज्याला आधी तो खजिना मिळेल , तो जिंकला !... तो खेळ खेळतांना मुलांचा दंगा, धावाधाव, clueचा नक्की अर्थ कळला की आनंदाने नाचणं, आणि मग जेव्हा actual खजिना सापडला, तेव्हा तर विचारूच नका ! मुलांचा खेळ पहातांना नवऱ्याला ' It's a mad mad mad world ' ची आठवण झाली, तर मला 'McKenna's gold'  ची !

     खरं तर,  बघता बघता ही treasure hunt मला माझ्या लहानपणात पोहोचवून आली !  आजकाल , काही न काही निमित्ताने लहानपणात डोकावते मी येता जाता .. कारण , भविष्य काळ माहीत नाही , आणि वर्तमान काळाबद्दल बोलायचं म्हंटलं , तर running commentary द्यायला , आपण काही क्रिकेट सारखे रोज नवनवीन विक्रम करत नाही ! असो . तर , आपल्या वेळी हा खेळ होता का नाही,  माहीत नाही, आठवत पण नाही.   पण आजोळी किंवा मोठ्या घरी गेलो की अचानक काहीतरी सापडायचं, मिळायचं,  कधी नवीनच काही कळायचं !   जुने फोटो, नाहीतर जुन्या वस्तू ... त्या तर treasureच !   Unexpected surprise !  ... हे तर 'पिवळं पितांबर' झालं.   Surprise म्हणजे unexpected च नं ! अशाच काही treasure hunt च्या गोष्टी  ...!

     आजोळी कधी कधी पणजी ही असायची !   लहानशी, शिडशिडीत, आवाजात करारीपणा, चंदेरी नऊवार ... तिची भीतीही वाटायची, पण तिच्या जवळही जावसं वाटायचं ... कोणी लोकं, पाहुणे भेटायला आले अन् त्यांनी वाकून नमस्कार केला की त्यांच्या हातावर काहीतरी गंमत ठेवायची, देवाला गेली की एक नाणं काढायची केळ्यातून !   नऊवार म्हटलं की केळं आलंच नं .!.. "पण पणजीबाई, माझ्या फ्रॉकला खिसा असतो. तुझ्या साडीला घडीत तर काही दिसत नाही, पण मग नेसल्यावर  केळं कसं येतं ?    आणि त्यात नाणी कशी येतात ?" .... "हं, त्यात माझा खजिना असतो, फक्त मलाच माहिती असतं की आज काय येणार ते !" ....खजिना ??? मी चक्रावून जायची !

     तशीच आजीची गोष्ट !   तिच्या कंबरेला नेहेमी एक छोटीशी मखमली,  नाहीतर जरीची पिशवी असायची.   तिला मोती, टिकल्या, आणि दोन गोंडे !   "आजी, ही चंची आहे का तुझी ?"   मी विचारलं एकदा ... "छे छे, हा बटवा आहे ... जे लोक-बायका पान खातात ना, त्यांच्याकडे चंची असते."   "हो, आमची भाजीवाली आजी आहे नं, तिच्याकडे चंची आहे, पण ती त्याची गुंडाळी करून ठेवते ..."    मी सांगितलं.   "हो, त्यात पानं, सुपारी, चुन्याची डबी, वगैरे सगळं ते विडा करायचं सामान असतं.   माझ्या बटव्यात ते नाही ... आणि बटव्याला कोणी हात लावला, तर मला कळतं बरं का !!"...  ती अंघोळीला वगैरे गेली,  की तो बटवा कपाटावर असायचा. पण त्यात काय आहे हे पहायची कधी हिंमत नाही झाली.   पण कधी कधी कळायचं त्यात  काय आहे ते ... तिच्या अंबाड्याचा आकडा, आगवळ, पैसे, नोटा, सेफ्टी पिना, रुमाल, कसल्या तरी किल्ल्या - मोठ्ठा जुडगाच ! केवड्याचं अत्तर, सुईदोरा, एका functionला तरओवाळायच्या वेळी सुपारी कुठेतरी गळफटली, तेव्हा सुपारी सुद्धा त्यातून निघाली ... !

    जरा मोठी झाल्यावर कळलं की 'आजीबाईचा बटवा' म्हणजे घरगुती औषधं.   पण माझ्या आजीच्या बटव्यात एक asproची गोळी - ती ही इतरांकरता - सोडून एकही औषध दिसलं नाही कधी ...आणि हो,

एक खडीसाखरेची पुडी ...! पिटुकल्यांसाठी खजिनाच !

      अजून एक आठवण आहे ... आजोळच्याच घरी, तिथल्या आवारातच जरा मागच्या बाजूला २-३ खोल्या होत्या, समोर व्हरांडा असलेलं out-house.   त्या खोल्यांना नेहमी कुलूप असायचं. तिकडे जाणारी वाट, पायवाटेसारखी . नेहमीच जरा गवत वाढलेलं, बाजूला काटेकुटे आणि मला किड्यांची भीती वाटायची, म्हणून मी तिकडे कधी फिरकायची सुद्धा नाही. पण ,  काहीतरी enigmatic, mysterious !   आजोबांना एकदा विचारलं, "नाना , तिथे काय आहे ?"     "तिथे, तुझ्या आजीचा गुप्त खजिना आहे. त्याला कोठीची खोली म्हणतात !"     "पण त्यात काय आहे ?"    "ते तिलाच माहीत, ...मी नाही जात तिकडे ..." आजोबांनी सगळं आणखीनच 'रहस्यमय' करून ठेवलं !

   तर , एकदा माझ्या धाकट्या बहिणीचं बारसं होतं. मी सहा वर्षांची होते तेव्हा ..आई सतत त्या बाळातच गुंतलेली ... मग मी आजीच्या मागेमागे.   सतत तिचा पदर धरून ... पुढे माझ्या नातीने माझी ही सवय बरोबर उचलली ! नातवाच्या बारश्याच्या वेळी ही कडेवरून उतरायलाच तयार नाही ... !  तर  बहिणीच्या बारश्याच्या आदल्या दिवशी आजी कुणाला तरी मदतीला घेऊन तिकडे निघाली ... पाठोपाठ मी ही ! ... छातीत धडधडत होतं, पण म्हंटलं , आजी आहे बरोबर ... आणि कुणी भूत बीत आलं तर 'राम राम' म्हणायचं ... वगैरे विचार डोक्यांत ... कोठीच्या खोलीचं कुलूप निघालं ... आत जाऊन पहाते तर जरा जुनंच सगळं ... पण स्वच्छ शहाबादी फरशी ... खिडकी उघडली आणि उजेड आल्यावर दिसलं, एका बाजूला ओळीत दोन तीन शेल्फ, त्यावर मोठे डबे.. एका ओळीत लावलेले . दुसऱ्या बाजूला  कडेने लावलेल्या मोठमोठ्या ५-६ लाकडी पेट्या, भिंतीला टेकवून उभे केलेले १५-२० पाट, मोठाले हंडे , पराती ... आजीचे मदतनीस पाट नेत होते, भांडी काढत होते, तोपर्यंत मी सगळं पटपट पाहून घेतलं ... कोपऱ्यात ५-६ माझ्या दुप्पट उंचीच्या रव्या !   इतक्या मोठ्या रव्यांनी कोण ताक करत असणार ?...    "आजी,  राक्षस-भुतं वगैरे खरंच असतात का गं ?" ...   ... ते जादूची कांडी, भुतांचा वाडा, मंतरलेलं पाणी ... अशी पुस्तकं वाचायचं वय !...   "छे :,  असलं काही नसतं !   मी तुला एकदातरी भुताची गोष्ट सांगितली आहे का ? तुला  माहितीय, मी कधी खोटं बोलत नाही ..."     "आजी ... मग ह्या इतक्या मोठ्या रव्या आणि हे  हंडे ?  ... त्याच्यात डोकावून पाहीलं तर फक्त अंधारच दिसतोय .....  कोण  वापरतं ते ... "   मी म्हटलं.      "अगं, मी तुझ्या आई एवढी होते ना, तेव्हा ह्याच रव्या घेऊन ताक करायचे ... आपल्या स्वयंपाकघरात भिंतीला त्या कड्या आहेत ना, तुझ्या बाहुलीची झोळी बांधतेस त्या... त्यात ह्या रव्या अडकवून ताक करायचं ... "  मी मग न बोलताच, जेव्हढं पहाता येईल तेव्हढं पाहून घेतलं  !  एका काळपट लोखंडी डब्यात आजीची - आईची तसलीच जुनकट भातुकलीची भांडी-कुंडी सापडली, ती घेऊन आले खेळायला ... आजी म्हणाली म्हणून ...  परत घरात आल्यावर, आजोबांना जाऊन सांगितलं, "नाना, मी कोठीची खोली पाहून आले ... काहीच नाहीये, खूप मोठाली भांडी आहेत, बाकी 'सोनं -नाणं' काही नाहीये ..."    बहुतेक मला गोष्टीतल्या अलिबाबाच्या गुहेसारखे सोन्याच्या मोहोरांचे ढीग , खुंटीवर हार लटकलेले , खुर्च्यांवर भरजरी कपडे ... अपेक्षित असावेत ..... आजोबा मोठ्यांदा हसले, "कळेल तुला केव्हातरी ... खरा खजिना काय ते ..."     

       ...  ते सगळं तेवढ्यावरच राहीलं.  त्या खोल्यांमधे काय आहे,  हे कळल्यावर त्यांच्या भोवतीचं 'रहस्यमय वलय' ही गेलं आणि अप्रूप ही गेलं.  ह्या गोष्टीला साठ एक वर्ष होऊन गेली ... 

    .... त्या मानाने आत्ता आत्ता  , दोन वर्षांपूर्वी आईवडिलांच्या मागे , त्यांचं होतं तसंच maintain केलेलं त्यांचं घर आवरतांना, खूप जुन्या गोष्टी सापडल्या ... ती माझी-आई-आजीची कळकट,  जुनकट भातुकली सापडली.   चिंच लावून घासल्यावर लखलखीत झाली ती भांडी.... आणि माझं लहानपण ही .... आजोबांचे शब्द आठवले ! ... पहीलं काही काम केलं ,तर ती सगळी भातुकली hall मधे मांडली, एका जुन्या fish tank मध्ये .. म्हणजे रोज दिसेल ... !

   ...अजून एक गुप्त खजिना सापडला ... शिक्षणासाठी म्हणून , आमच्या मोठ्या घरातून बाहेर पडलेले माझे वडील, नोकरीतून retire झाल्यावर त्या घरी रहायला परत आले.   तोपर्यंत आजोबांच्या घराच्या वाटण्या झाल्या होत्या.   जरा मागचा, विशेष राबता नसलेला भाग आणि बगीचा माझ्या वडिलांना मिळाला.   एकदा मी तिथे माहेरी गेले असतांना , वडिलांनी एक डबी दाखवली, "हे बघ काय आहे !!..  a treasure for me ... आम्ही लहानपणी कंचे खेळायचो ... आता इथे आल्यावर बागकाम करतांना, खोदतांना मला हे सापडत गेले ... अजून आठवतंय, हा निळावाला, हा केशरी ... हा टवका उडालेला, असाच होता ... !"...   सगळे कंचे टेबलावर ओतून,  ते एक एक निरखून पहात होते ... त्यांच्या लहानपणात हरवलेले ... खूप खूष होते ... ! ... खराब तब्येतीमुळे, शेवटी शेवटी,  फारच क्वचित एवढे आनंदी दिसायचे ... ती डबी मी जपून ठेवली आहे ... A real treasure for me !!!...