Chane Kurmure

         अरंगेत्रम् ..... Initiation  ..... चांगल्या कशाचातरी प्रारंभ ... वर्षानुवर्षे कष्ट करून, मन लावून शिकलेल्या कलेचा पहिला  public  performance !  ..........    एक दिवस एका मैत्रिणीचा फोन आला , " अगं, आमच्या चिन्नीचं अरंगेत्रम आहे पुढच्या आठवड्यात ! xxx कुमार आणि xx देवी येणार आहेत chief guest म्हणून !"        "हो का !  अरे वा !  मोठ्ठाच कार्यक्रम दिसतोय !" इति मी.  "अगं हो, तिला आहे हौस, पुढे public performances करायची, जमलं तर सिनेमात जायची ! जगापुढे आलं पाहिजे.  त्याचीच ही सुरुवात !  थोडी PR गिरी करावी लागते.  पैसाही खर्च होईल ... पण आपण करायचं ! तिच्यासाठी .!. तिचं स्वप्न आहे ते ..."     "स्वप्न का मृगजळ ?" मी मनात म्हटलं, ... मैत्रीण बोलत होती, "त्यासाठी लागेल ती fight द्यायची तिची तयारी आहे ..."      "अगं, पण ... ते field जरा ..."      "अगं, वाईट लोक कुठं नसतात ?  त्यांनाही fight घ्यायचीय, काही लोकांना हे मृगजळ वाटेल, पण...

    "मॅडम, please  नाही म्हणू नका.  माझ्या मुलीला खरंच जरूर आहे ट्युशनची.  यंदा बोर्डाचं वर्ष आहे.  आमची काही फार अपेक्षा नाहीये, maths तिला कठीण जातंय ... "  फोनवर , नाहीतर स्वतः भेटून कोणाचे तरी वडील सांगतात.  त्यांच्या जागी आपण असतो तर ... असा विचार करून, जागा नसतांनाही मी त्यांच्या मुलीला माझ्या ट्युशन क्लास मधे घेते , आणि बघता बघता ती मुलगी आमची होऊन जाते. इतके दिवस कधीही न भेटलेली मी ,त्यांची मावशी होऊन जाते.  अशी मावशी की जिच्याशी गप्पा मारता येतात, जोकस्  सांगितलेले चालतात, वाईट मार्क न लाजता दाखवता येतात.  खात्री असते की ह्या गोष्टी कुठे बाहेर जाणार नाहीत.      मी त्यांचे विचार, भीती, काळज्या सगळं ऐकत असते.  बरेचदा आपल्या कल्पनांचा दुसऱ्यावर काय परिणाम होतो, हे त्यांना पहायचं असतं.  काही वेळा मनातली दुःखं  बाहेर काढून टाकायचा प्रयत्न असतो.  खूप मजेदार वाटलेली गंमत कोणाला तरी सांगावीशी वाटत असते.  मी सगळं ऐकून घेते आणि कधी त्यांना अपेक्षित अशी मतं सांगते .  तारेवरची कसरत ! मी...

     लहानपणी मी तिसरी-चौथी मधे असतानाचा काळ.  तेव्हा छान छान पौराणिक सिनेमे यायचे. तेव्हा 'picture' म्हणत नसत. सिनेमाच म्हणत. त्यात एक 'सुभद्राहरण' नावाचा सिनेमा पाहीला होता.  त्यातलं बाकीचं काही आठवत नाही.  अर्थात ,गोष्ट आधी माहीत होतीच, ती बरोबर दाखवली आहे का नाही , हेच पहात होतो ! पण त्यातलं एक गाणं लक्षात राहीलं.  "आला , वसंत ऋतु आला ..."    Black and white चा जमाना असूनही गाणं इतकं छान होतं की बागेतल्या फुलांचे वेगवेगळे रंग ( म्हणजे  grey च्या shades ) ,  आकार वगैरे सगळं खूप आवडत होतं !       तर तेव्हापासून तो ऋतु मनात बसला !  कधीही कुठेही फुलं फुलली, कशाला पालवी फुटली की वसंत ऋतु आला !!  थंडी संपली की , हा येणार किंवा हा आला की , थंडीला जायलाच पाहिजे असं ठरवून टाकलं.  मोठी होत गेले तरी ते गाणं आणि तो मौसम मनात ठाम राहीलाच.        हळू हळू शाळेत शिकतांना दर वर्षी वसंत ऋतुवर एखादी तरी कविता असायचीच .  आंब्याचा सीझन, कोकिळेच गाणं, फारच 'happy' वाटायचं.  परीक्षा संपता स...

       काही  दिवसांपूर्वी मॉलमधे गेलो होतो.  तिथे window shopping करत हिंडत होतो.  आमच्यासारखेच अनेक जण. अचानक मागून कुठूनतरी आवाज आला, 'वेगम् कुट्टी, वेगम्  ( पटकन्  चल, बाळा  पटकन् )' असं मल्याळी भाषेतलं बोलणं !  मी चमकून मागे वळून बघितलं.  मी त्या लोकांकडे बघत नव्हते, तर माझ्या भूतकाळात बघत होते.  तिथे माझे वडील होते !  आणि ते मला आणि माझ्या बहिणीला सांगत होते !  माझे डॅडी बोलतांना वेगवेगळ्या राज्यातल्या वेगवेगळ्या भाषा वापरणारे ! काही ठरलेल्या गोष्टी, ठरलेल्या वेळीच आणि तेंव्हा त्या कोणत्या भाषेत बोलायचं हे ही ठरलेलं ! ... नकळतच मी हसले ... काहीतरी हरवलेलं सापडल्याच्या आनंदात ... क्षणभरच !     ८ जून हा त्यांचा वाढदिवस !  ते असतांना कधी आठवला नसेल इतका आता आठवतो.  ते असतांना कधी साजरा केल्याचा आठवत नाही.  अर्थात तेंव्हा cake वगैरे कशाचीच पद्धत नव्हती.  आज त्यांच्याबद्दल जे काही वाटतं ते लिहिणं  हाच उद्देश !     मी जन्मल्यापासून ५ वर्षांची होईपर्यंत दिल्लीत राहिल्या...