Chane Kurmure

     'अपमान ठेवावा मनात, आणि  मान सांगावा जनात !' अशी एक म्हण आहे.  दुसरी अशी पण म्हण आहे की, स्वतःचेच गोडवे गात - कौतुक करत बसू नये !   पण कधी कधी असं होतं की हे compliment-कौतुक होतं का नव्हतं तेच कळत नाही.   सांगणाऱ्याचा-बोलणाऱ्याचा हेतू कौतुक करण्याचाच असतो अन् ते आपल्याला अगदी टोचतंच  असं नाही, पण विचारात पाडतं !   कधी शब्द गंमतशीर असतात, तर कधी त्याचा खोल विचार वेगळ्याच दिशेला नेतो. एवढं मात्र खरं की जर बोलणारा खूप प्रेमळ, निर्व्याज्य किंवा sincere असेल, त्या मागची भावना खरी-खरी genuine असेल , तर मजा येते !       मुलं शाळेत असतांना, एका वर्षी त्यांना name-badges मिळाले.   लाल रंगाच्या प्लास्टिकच्या पट्टीवर त्यांचं नाव असायचं !   ते त्यांना खूप आवडलं !   आपण कोणीतरी खूप महत्त्वाची व्यक्ती आहोत वगैरे !   शिवाय Class Monitor, Secretary, House Captain वगैरे तर खासच !  रोज तो badge लावून शाळेत जायला धाकट्याला फारच आवडायचं !  एका रविवारी त्याने मला एक icecream ची ...

           मला भुलाबाईची गाणी खूप म्हणजे खूपच आवडतात.  म्हंटलं तर, अगदी ट ला ट,  री ला री जोडलेली - यमकं जुळवत जुळवत चाललेली - मुलींची बडबड.  म्हंटलं तर sugar coated pills.  पण आत औषध आहे हे कळायला हवं.  ते कळलं नाही, तर हे औषध लागू पडत नाही.  तसं हे कारल्याच्या बी चं गाणं.             मी वय वर्षे- इयत्ता आठवी , तुकडी क - मध्ये असतांनाची गोष्ट ." आई , खेळायला जाऊ ? " असं विचारलं , की ती म्हणायची , " आधी उद्याचा अभ्यास उरक , मग जा ". " बरं " अभ्यास उरकला  की , उद्याचं दप्तर भरून ठेव ... मग उरलेली पुस्तकं जागेवर ठेव ... पेन्सिलीला टोक कर,  तो कचरा भर ... केस नीट कर ...."     " असं काय करतेस गं , कारल्याच्या बी सारखं ?" मला रडू यायला लागायचं . तिकडे सगळे मित्र - मैत्रिणी खेळात जुने झालेले असायचे . आई म्हणायची, " कारल्याचं बी नाही , मी तुला वळण लावतेय . पसारे घालून , ते तसेच टाकून , पळून जायचं नाही.  तुझ्या मागे कोण येणार आहे ते आवरायला ? "     " तूच लावलास ...

तीस - चाळीस वर्षांपूर्वींपर्यंत एक संस्था होती. संस्थाच म्हंटली पाहिजे, कारण तिचे सभासदही खूप होते. अगदी सगळीकडे.   'फॅमिली-डॉक्टर' !   तेंव्हा कसले 'स्पेशालिस्ट' नसायचे.   असते, तर त्यांना फॅमिली-स्पेशालिस्ट च म्हंटलं असतं .   कारणही तसंच . त्यांना घरातल्या आजी - आजोबांपासून ते पाळण्यातल्या बाळापर्यंत , सगळ्यांचं सगळं माहीत असायचं ! घरातल्या एखाद्याला तपासतांना ते सगळ्यांची चौकशी करायचे . तब्येतीची आणि इतरही .स्टेथोस्कोप शिवाय दुसरं कोणतंही यंत्र त्यांनी कधी वापरलं नाही की , कधी दुसरी - तिसरी टेस्ट सांगितली  नाही , पण त्यांचं औषध लागू पडलं नाही , असं कधीच  झालं नाही !      दवाखान्यात त्यांचे कंपौंडर असायचे .डॉक्टर प्रिस्क्रिपशन लिहायचे , ते त्यांच्या करता. कागदावरचं वाचून , एक एक बाटली काढत ते विचारायचे,  "काय गं , आईसफ्रुट खाल्लंस नं मधल्या सुट्टीत ?" ,  नाहीतर  "काल कोणीतरी पावसात खेळत भिजत होतं, म्हणून ताप आलाय आज !!"  तेव्हा मला कळायचं नाही , की ह्यांना कसं कळतं सगळं ?  ते दोघंही डॉक्टर - कंपौ...

      अवतरण चिन्हांत घातलंय , म्हणजे ह्या नेहेमीच्या दंतकथा नाहीयेत.   ह्या 'दंत' कथा आहेत.   दातांची गोष्ट म्हंटली की, dentist कडे गेल्यावर काय काय झालं ह्याच्या गोष्टी आपण expect करतो.  पण ह्या गोष्टी आहेत पहील्या दाताच्या !   पहीला दात आला, तो फक्त आपण सोडून , बाकी सगळ्यांनी पाहीला.   त्याची पण  ही गोष्ट नाही.   पहीला दात पडला, त्याच्या ह्या गोष्टी आहेत.      माझा पहीला दात पडला, तो सगळ्यांपेक्षा वेगळ्या तऱ्हेनं !   सगळ्यांचा दात अचानक हलायला लागतो, मग जास्त हलतो, आणि एक दिवस पडतो. माझं तसं झालं नाही  .                           तर , मी नेहेमीसारखी संध्याकाळी बागेत खेळायला गेले.   आई आणि भावंडांबरोबर.   पुण्याचा 'एरंडवणा पार्क '. मी जंगल जिम वर खेळत होते अन् काहीतरी झालं. मी पाय घसरून खालच्या बारवर  !   उपजत survival instinct ने वरचा बार गच्च धरून ठेवला होता , पण मधल्या बारवर त...

       मी काही सुगरण नाही. मी स्वैपाक करते, पण विशेष आवडीने नाही. आपण लहानपणी शाळेत जातो, ते आपल्याला 'शाळेत घालतात' म्हणून.  आपण जन्मल्यापासून हुषार  किंवा अभ्यासू असतो म्हणून नाही !    मला मुळातच  आवड नसल्यामुळे, नवनवीन पदार्थ करून पहाणे ( आणि सामग्री वाया घालवणे .... कारण तो तितपतच होणार ...)  मला जमत नाही.  त्यामुळे मी कोणाला कधी रेसिपी विचारत नाही आणि कोणी मला विचारलीच तर सांगायचंही जीवावर येतं. त्यामुळे गैरसमज होत असतील, पण माझ्या मते मी सांगितल्यावर आणि ते खाऊन पाहील्यावर जास्त होतील !          पण माझी ह्यातून सुटका नाही !  माझी एक मैत्रीण आहे.  खरं तर ती माझ्या मैत्रिणीची धाकटी बहीण.  माझी मैत्रीण जगाच्या दुसऱ्या टोकाला आणि तिची बहीण पुण्यात.  म्हणून माझ्या मैत्रिणीने मला तिला दत्तक देऊन टाकलंय.  पंजाबमधे वाढलेलं हे कुटुंब .  ह्या धाकट्या मैत्रिणीने पुण्याचा भ्रतार केला आणि माझी साडेसाती सुरू झाली.   ती मला फोन करून विचारते, हे कसं करायचं, ते कसं करायचं ? आणि म...

          काही लोकं  जन्मतःच हुषार  असतात.  जगात  येतांनाच आपल्याबरोबर सगळं घेऊन येतात. काही जणांना मात्र काही गोष्टी जन्मभर कष्ट करूनही साध्य होत नाहीत, आणि मग तीच त्यांची ओळख होऊन बसते. हा अन्याय आहे, पण आहेच !         मी जन्माला आले,  ती खाण्याची आवड आणि करण्याची नावड घेऊनच.  ' बाईचा जन्म आणि स्वैपाक करायला आवडत नाही ?  मग काय फक्त खायला  ( - गिळायला - ) आवडतं  ? ' असा उद्धार व्हायचा अनेकदा, पण ते असो.           माझ्या लहानपणी हादगा-भोंडल्याचं  एक गाणं  होतं  -                                                                 हरीच्या प्रसादासाठी केली,  जिलबी बिघडली ।                  ...